Elektrikli bir otomobilin sağlığını bir test sürüşünde veya satın aldığınız arabanın içerisindeyken anlayamazsınız.
Bunun için teknik ekipman gerekli olup ve ölçümler sonucu ortaya çıkmaktadır. Sevdiğiniz bir elektrikli araba satın almayı düşünüyorsanız yanıtlamanız gereken en büyük sorulardan biri pilin yeterince iyi olup merak konusudur.
Birkaç yıldır elektrikli bir araba kullanıyorsanız ve her şeyin olması gerektiği gibi çalıştığını kontrol etmek istiyorsanız, elektrikli araç pilinin sağlığını düzenli olarak test ettirmek çok önemlidir.
Neyse ki Dr.Şarj size bu konuda elektrikli aracınızı test ederek batarya kapasite durumu hakkında bilgi verecektir.
Hangi pilden bahsediyoruz?
- Elektrikli aracı çalıştıran ve merkezi kilide, iç lambalara ve diğer göstergelere güç sağlayan standart bir 12 volt akü (herhangi bir benzinli veya dizel araçta olduğu gibi)
- Daha büyük bir batarya (genellikle lifepo4) motor ve arabanın tekerleklerini hareket ettiren batarya(pil) tipinden bahsediyoruz. Bu yazıda ikinci, daha büyük bataryadan türünden bahsedeceğiz.
Elektrikli araçların batarya sağlığını ölçmek, bataryanın kapasitesinin, verimliliğinin ve ömrünün ne durumda olduğunu anlamak için önemli bir adımdır. Elektrikli araç bataryaları, genellikle lityum-iyon bataryalardır ve zamanla kapasite kaybı yaşayabilirler. Batarya sağlığını ölçmek için şu adımlar izlenebilir:
1. Batarya Durumu (State of Health – SOH) Ölçümü
Batarya sağlığını belirlemenin en yaygın yolu, bataryanın State of Health (SOH) değerini ölçmektir. SOH, bataryanın mevcut kapasitesinin, fabrika çıkışındaki kapasiteye oranıdır. Örneğin, yeni bir batarya 100% kapasiteye sahipken, zamanla bu kapasite azalabilir. SOH, bataryanın kaç yıl veya kaç şarj döngüsü sonunda ne kadar kapasite kaybettiğini gösterir.
2. Kapasite Testi
Bataryanın kapasitesi, ne kadar enerji depolayabildiğini gösterir. Batarya sağlığını ölçmek için kapasite testi yapılabilir:
- Tam şarj ve boşaltma testi: Batarya tamamen şarj edilir, ardından tamamen boşaltılır. Bu süreçte bataryanın depolayabileceği enerji miktarı ölçülür ve bu, bataryanın gerçek kapasitesine dair bilgi verir.
- Daha kısa aralıklarla testler: Bataryanın şarj seviyesi farklı aralıklarla test edilerek kapasite kaybı ve sağlığı hakkında bilgi edinilebilir.
3. Gerilim ve Akım Ölçümü
Bataryanın sağlığı, şarj ve deşarj sırasında gerilim (voltaj) ve akım (amperaj) ölçülerek de takip edilebilir:
- Gerilim testi: Batarya hücrelerinin gerilimleri izlenebilir. Gerilimdeki anormal düşüşler veya dalgalanmalar, batarya sağlığı hakkında ipuçları verebilir.
- Şarj/deşarj akım ölçümü: Bataryanın şarj ve deşarj sırasında gösterdiği akım da performans göstergelerindendir. Akımda yüksek voltaj kayıpları bataryanın sağlığını olumsuz etkileyebilir.
4. İç Direnç Ölçümü
Bataryanın iç direnci, bataryanın verimli çalışıp çalışmadığını belirler. Bataryadaki iç direnç arttıkça verimlilik düşer ve enerji kaybı artar. İç direnç, bataryanın ısınmasına, daha hızlı şarj/deşarj olmasına ve bataryanın ömrünün kısalmasına yol açabilir. Bu ölçüm, genellikle profesyonel cihazlarla yapılır.
5. Şarj Döngüsü Sayısı
Her batarya, belirli sayıda şarj döngüsü sonunda kapasitesini kaybeder. Genellikle bu döngüler 100% şarjdan 0% şarja kadar olan süreçleri kapsar. Bataryanın kaç döngüden geçtiği ve her döngüdeki kapasite kaybı, batarya sağlığı hakkında bilgi verir. Bataryanın kullanım kılavuzunda, belirli bir döngü sayısına kadar kapasite kaybı beklenebilir.
6. Termal Yönetim Sistemi
Bataryaların sıcaklıkları da sağlığını etkileyen önemli bir faktördür. Batarya aşırı ısındığında kimyasal reaksiyonlar hızlanabilir ve bataryanın ömrü kısalabilir. Batarya sıcaklıklarını izlemek ve soğutma sisteminin düzgün çalışıp çalışmadığını kontrol etmek, batarya sağlığını takip etmek için gereklidir.
7. Elektronik Batarya Yönetim Sistemi (BMS) Analizi
Çoğu elektrikli araç, batarya sağlığını izlemek için bir Batarya Yönetim Sistemi (BMS) kullanır. Bu sistem, bataryanın şarj durumu, voltaj, sıcaklık ve diğer parametreleri izler ve raporlar. Bu verilere erişerek, batarya hakkında daha ayrıntılı bilgi alabilirsiniz.
8. Yazılım ve Teşhis Araçları
Birçok elektrikli araç, batarya sağlığını izlemek için araç içi yazılımlar kullanır. Araç, bataryanın SOH’si, kapasite kaybı ve daha fazlasını gösteren veriler sunabilir. Ayrıca, araç servisi veya özel teşhis cihazları ile batarya sağlığı test edilebilir.
9. Zamanla Performans İzleme
Batarya sağlığını yalnızca bir kez test etmek yerine, zaman içinde düzenli olarak izlemek daha doğru sonuçlar verebilir. Bataryanın şarj sürelerinin, menzilinin ve performansının zaman içinde nasıl değiştiğini gözlemlemek de sağlıklı bir ölçüm sağlar.
Bu adımlar ve testler, bataryanın ne durumda olduğunu belirlemek ve gerektiğinde bakım veya değişim için planlama yapmak için faydalıdır.